Espor, rekabetçi bilgisayar oyunlarının profesyonel düzeyde oynandığı bir alanı temsil eder. Peki tarihi boyunca büyük popülerlik sağlayan bu espor nedir?

Elektronik Spor yani diğer adıyla espor, PC, Playstation, Xbox gibi konsollarda oynanılan ve belirli disiplin ve vücut koordinasyonu gerektiren bir spor branşıdır. Aynı zamanda profesyonel oyuncular ve organizasyonların işbirliği ile sürdürülmektedir. Online (çevrimiçi) oyunlar üzerine kuruludur. İnternetin tüm dünyada hızla yaygınlaşması ile birlikte espor kavramının hayatımıza girmesi de kaçınılmaz bir hale geldi.

Espor kavramı bilinene göre 1970'li yıllara kadar dayanmaktadır. Bilinen ilk turnuva, 19 Ekim 1972 tarihinde gerçekleşti. Bu turnuva Stanford Üniversitesi'nde Spacewar adlı oyun üzerinden düzenlendi ve turnuvayı kazanana 1 yıllık Rolling Stone dergisi üyeliği verilmişti. Bu turnuva ile birlikte elektronik sporun temeli atılmış oldu. İşte elektronik sporun kısaca tarihi...

Esporun tarihine bakacak olursak…

Espor son yıllarda hayatımıza girmiş gibi gözükse de, aslında daha uzun bir geçmişe sahip olduğunu fark ettiğimiz bir fenomendir ve 70'li yıllara kadar dayanmaktadır. İşte yıllara göre espordaki önemli olaylar:

1972: Spacewar Olympics

1972 yılında bilinen ilk elektronik spor etkinliği gerçekleşti. Intergalactic Spacewar Olympics’de 24 kişilik bir yarış düzenlendi. Oyuncular, bilim-kurgu roket savaş oyunu olan Spacewar’da savaşmak için California’daki Stanford Yapay Zeka Laboratuvarı’nda buluştu. Stanford Yapay Zeka Laboratuvarı, o zamanlarda dünyada bu tür bir programı çalıştırabilecek kadar gelişmiş bilgisayar donanımına sahip az sayıdaki yerlerden biriydi.

Tarihin ilk espor etkinliğini ise gazeteci Stewart Brand tarafından haberleştirildi. Haberinde ise bilgisayar oyunlarının yaratıcılığı nasıl özgür bıraktığını ve geliştirdiğini aynı zamanda da toplumu değiştirme konusundaki yadsınamaz gerçeği ile ilgiliydi. Ayrıca Brand, bu niteliklerin potansiyellerini video oyunları kadar somutlaştıran herhangi bir olgunun olmadığını belirtiyordu. Nitekim Stewart Brand, “spor muhabiri” olarak anıldı. Oyuncuların yeteneklerini adeta bir “yıldız sporcu” gibi dile getiren Brand onlara “teknolojinin öncülüğünü yapan muhteşem adamlar” adını verdi.

1978: Space Invaders

Space Invaders, Japonya’da Taito tarafından geliştirilip piyasaya sürüldü ve yurt dışı dağıtım için Midway Manufacturing’e lisansı verildi. 1978 yılında piyasaya sürülen bu oyun bir shoot arcade video oyunu olarak karşımıza çıkıyor. Amaç, mümkün olduğu kadar çok puan kazanmak için yatay olarak hareket eden bir lazer topu ile dalga dalga alçalan uzaylıları def etmektir. Hepimizin çocukluğunda aşina olduğu Atari oyunlarına ilham olan oyunlardan biri.

Space Invaders ile Atari büyük çapta elektronik spor turnuvasını başlatan oldu. 1980’de yapılan turnuvada 10 binden fazla katılımcı yer aldı. Popüler bir hobi olarak rekabetçi oyun yaratan ilk büyük ölçekli video oyunu yarışmasıydı. Aynı zamanda Space Invaders, ilk Yılın Oyunu (GOTY) ödülünü kazanan oyun oldu. Bu öyle bir etkiydi ki, o dönem, The Beatles’ın pop müzik endüstrisindeki etkisi ile karşılaştırıldı.

1990: Nintendo World Championships

8-11 Mart 1990’da Dallas, Teksas’taki Fair Park Otomobil Binası’nda başladı ve Amerika’nın 29 tane şehrini gezdi. Üç ayrı yaş grubundaki oyuncular (11 ve altı, 12-17 yaş aralığı ve 18 ve üzeri) üç gün boyunca mücadele etti. Finalistler, 250 ABD Doları değerinde bir kupa ve Los Angeles Kaliforniya’daki Universal Studios Hollywood’daki Dünya Finallerine iki kişilik bir gezi kazandılar. İkinciler ise Power Pad ve Game Boy ödülünün sahibi oldular. Nintendo World Championships’te Super Mario Bros, Rad Racer ve Tetris turnuvaları düzenlendi.

2010: Nintendo’ nun Wii Games Summer: 400bin kişi katılım sağladı

Nintendo’nun 2010’daki Wii Games Summer etkinliği, aile dostu ve herkesin katılımına açık, büyük bir yaz etkinliğiydi. Amaç, Wii konsolunun eğlenceli ve erişilebilir doğasını vurgulamak, geniş bir kitleye hitap etmek ve topluluk içinde oyun oynamayı teşvik etmekti. Ayrıca Nintendo, etkinliği tanıtmak için geniş çaplı bir medya kampanyası yürüttü. Televizyon reklamları, sosyal medya duyuruları ve yerel basın etkinlikleri bu pazarlamanın en önemli parçalarıydı. Etkinlik boyunca oyuncular, çeşitli promosyon malzemeleri ve hediyelik eşyalar kazandılar. Aynı zamanda Nintendo’nun maskotları ve popüler karakterleri de etkinlikte yerini buldu. Özellikle çocuklar için oldukça çekici ve eğlenceli bir etkinlik olarak tarihe geçti.

Oyunlar

1. Wii Sports Resort: Katılımcılar bu oyunda çeşitli spor dallarında (basketbol, kılıç dövüşü, bowling vb.) rekabet ettiler.

2. New Super Mario Bros. Wii: Bu platform oyununda katılımcılar hız ve beceri gerektiren seviyelerde yarıştı.

3. Mario Kart Wii: Popüler yarış oyununda oyuncular çeşitli pistlerde en iyi süreyi yapmaya çalıştılar.

4. Wii Fit Plus: Bu oyun, fiziksel aktiviteye dayalı olup, katılımcıların çeşitli fitness görevlerinde başarılı olmalarını gerektiriyordu.

Yer ve Zaman

Etkinlik, Amerika Birleşik Devletleri’nin farklı şehirlerinde bölgesel turnuvalar şeklinde düzenlendi. Final ise Los Angeles, California’da gerçekleştirildi.

Bölgesel turnuvalar Amerika Birleşik Devletleri'nin farklı şehirlerinde düzenlendi. Bu şehirler arasında New York, Los Angeles, Chicago, Miami ve daha birçok büyük şehir vardı. Her şehirdeki turnuvalar, hafta sonları düzenlendi ve genellikle alışveriş merkezleri gibi halka açık yerlerde yapıldı.

Katılım ve Kategoriler

Katılımcılar bireysel veya takım olarak yarışabildi. Takım kategorileri genellikle aile takımları ve arkadaş gruplarından oluşuyordu.

Farklı yaş kategorileri vardı, böylece çocuklar, gençler ve yetişkinler kendi yaş gruplarındaki diğer katılımcılarla rekabet edebiliyordu.

Her bölgesel turnuvanın kazananları, Los Angeles'ta düzenlenen büyük finale katılma hakkı kazandı.

Ödüller ve Ödül Töreni

Bölgesel turnuvalarda başarılı olan katılımcılar, Nintendo ürünleri, oyunlar vb hediyeler kazandı.

Büyük finalde kazananlar daha büyük ödüller aldı. Ödüller arasında Nintendo Wii konsolları, oyun paketleri ve diğer Nintendo markalı ürünler bulunuyordu.

Etkinlik Etkisi

Wii Games Summer 2010, Nintendo'nun Wii konsolunun aile dostu ve sosyal oyun oynama özelliklerini ön plana çıkardı.

Etkinlik, farklı toplulukları bir araya getirdi ve Wii'nin popülaritesini artırarak satışlara olumlu katkı sağladı.

Katılımcılar ve izleyiciler için unutulmaz bir yaz etkinliği olarak hatırlandı.

• 1980: 10 Ekim 1980'de William Salvador Heineman, mücadelenin galibi oldu. Böylece ulusal bir video oyunu yarışmasının ilk galibi oldu.

• 1983: İlk profesyonel oyun takımı bir araya getirildi.

• 1985: Nintendo atılımlarına devam etti.

• 1998: Electronic Sports League kuruldu.

• 2001: Counter Strike, 150K dolar ödüllü turnuvasını duyurdu.

• 2013: Staples Center’daki Lol Dünya Şampiyonası, 15K katılımcı ve 32 milyon tekil Twitch izleyicisi ile gerçekleşti.

• 2017: Dünya Olimpiyat Komitesi Elektronik sporun bir olimpik spor olabilme ihtimalini konuştu.

• 2019: Fortnite Dünya Kupası 100 milyon dolarlık ödül havuzu ile gündeme damga vurdu.

• 2022: Elektronik sporun izleyici sayısı 474 milyona ulaştı.

Oldukça genç olmasına rağmen dünya çapında büyük ilgi gören bu sektörün önümüzdeki yıllarda da giderek büyüyeceği kaçınılmaz bir gerçek. İzleyici ve oyuncu sayısını da göz önünde bulundurursak ana spor branşlarından biri haline gelebilecek bir potansiyele sahip.